‘In de praktijk wordt vaak gezien dat hoogbegaafden minder tevreden en gelukkige werknemers zijn’, las ik ergens. Dit zou komen door de mismatch tussen de werknemers en hun werkgevers. Interessant, dacht ik meteen, maar is dat ook echt zo? Ik deed even een rondje internet en kwam de volgende bevindingen tegen. Ja, er zijn hoogbegaafden werknemers die een minder hoge tevredenheid ervaren in hun werk of bijvoorbeeld snel(ler) verveeld zijn, maar er zijn ook hoogbegaafde werknemers die juist een succesvolle carrière hebben en wel tevreden zijn met het werk dat ze doen. Hoogbegaafde werknemers staan bekend als jobhoppers, want het blijkt moeilijk om de juiste werkgever te vinden voor een hoogbegaafde. Mede daarom werken veel hoogbegaafden ook als zelfstandige. Het merendeel van de websites en artikelen die ik tegen kwam bevestigen deze uitspraak dus eigenlijk wel, zij het niet altijd even stellig. De oplossing voor het (opnieuw) vinden van tevredenheid en meer werkgeluk lijkt op dit moment vooral het zoeken naar een nieuwe baan te zijn, maar dit is een tijdelijke oplossing en geen structurele oplossing.
Aansluitingsproblemen zijn moeilijk om te voorkomen, maar wederzijds begrip en erkenning van de verschillen draagt vaak al positief bij aan het bevorderen van de arbeidsrelatie tussen een werkgever en een hoogbegaafde werknemer. Hier kan HR een grote rol in spelen. Het is goed om vanuit beide kanten open te staan voor elkaars inzichten, manieren van denken en werkstrategieën. Dit betekent uiteraard niet dat de situatie volledig aangepast moet worden aan de hoogbegaafde werknemer.
Mogelijke valkuilen
Waar kunnen hoogbegaafden op de werkvloer dan zoal tegenaan lopen, vraag je je misschien af? Onderstaand een korte opsomming:
* Ze stuiten op onbegrip of voelen zich anders dan collega’s;
* Ze hebben een groot rechtvaardigheidsgevoel, waardoor zij gefrustreerd raken als iets moreel niet juist is. In de ogen van collega’s kunnen zij overkomen als betweters;
* Ze hebben over het algemeen meer moeite met regels vanwege hun grote behoefte aan autonomie. Aan de andere kant zal een hoogbegaafde werknemer zich juist sneller naar de regels gedragen wanneer hij of zij hier het nut van inziet;
* Ze richten zich in hun communicatie over het algemeen vooral op de inhoud van een boodschap en minder op hoe zij deze boodschap overbrengen. Hierdoor kunnen ze onbedoeld bot overkomen;
* Ze hebben een hogere prikkelgevoeligheid. Denk aan concentratieproblemen of overprikkeling, maar door hun (emotionele) prikkelgevoeligheid heeft een hoogbegaafde het bijvoorbeeld ook vaak direct in de gaten wanneer een collega of leidinggevende iets anders zegt dan hij of zij denkt. Dit kan de vertrouwensband negatief beïnvloeden.
* Ze hebben een sterke motivatie wanneer een project hun interesse heeft, waarbij zij bij het uitwerken van het project helemaal op kunnen gaan in details. Ook kunnen ze zelf nog harder gaan werken om hun doel te bereiken als blijkt dat collega’s hier minder diep op ingaan.
* Ze hebben door hun brede interesse, enorme leerhonger en gedrevenheid veel inhoudelijke kennis over uiteenlopende onderwerpen. Hier staat tegenover dat het soms moeilijk voor hen kan zijn om keuzes te maken, bijvoorbeeld de keuze voor een beroep.
* Ze gaan onderpresteren om maar niet op te vallen en passen zich continu aan. Dit heeft niet alleen nadelige gevolgen voor hun eigen welbevinden, maar ook voor de werkgever, omdat ze bijvoorbeeld ook hun (goede) ideeën voor zich gaan houden;
* Ze denken divergent. Dit betekent dat ze op hoog tempo verbanden leggen en verschillende mogelijke scenario’s bedenken, waardoor ze vaak met creatieve ideeën en strategische oplossingen komen. Maar door het snelle denken kunnen zij ook onbewust stappen overslaan, waardoor het voor een ander moeilijk te volgen is. Door deze miscommunicatie kunnen beide partijen zich onbegrepen voelen.
* Ze leggen de lat voor zichzelf erg hoog, maar leggen daarnaast ook de lat voor anderen erg hoog. Dit kan ertoe leiden dat samenwerken voor beide partijen lastig en frustrerend is en dat de hoogbegaafde werknemer alles naar zichzelf toetrekt.
* Ze hebben door de hoge lat voor zichzelf faalangst ontwikkeld. Faalangst kan leiden tot onderpresteren en het uit de weg gaan van uitdagingen.
Tot slot
Is het werken als hoogbegaafde werknemer in loondienst of als werkgever met een hoogbegaafde werknemer dan gedoemd om te mislukken? Zeker niet, als je het mij vraagt. Hoogbegaafden beschikken over een groot en waardevol potentieel voor bedrijven en organisaties, ook wanneer zij in loondienst zijn. Want wanneer zij in hun kracht gezet worden, dan zul je een hele waardevolle werknemer hebben. Herken je of zie je een hoogbegaafde werknemer niet, pas dan lopen zij een groter risico op uitvallen door bijvoorbeeld een burn- of bore-out of zullen zij op zoek gaan naar een nieuwe baan.
Meer weten over hoogbegaafdheid op de werkvloer of wil je gewoon eens met me sparren over dit onderwerp? Dat kan! Ik bied sinds kort online HR sparringsessies aan waarbij je in een half uur al je vragen aan mij kunt stellen, ook over hoogbegaafheid. Voor meer informatie kun je kijken op mijn pagina online dienstverlening.
